VIÊM CÂN GAN CHÂN (PLANTAR FASCIITIS)
I. ĐẠI CƯƠNG VIÊM CÂN GAN CHÂN:
Viêm cân gan chân (Plantar fasciitis) là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh đau gót chân. Nó liên quan đến đau và viêm của màng cơ bàn chân (plantar fascia), còn gọi là “cân gan chân” hay “Gan bàn chân”, là một dải sợi trắng như hình nan quạt (fascia) chạy ngang phía dưới lòng bàn chân, kết nối xương gót chân (heel bone) tới các ngón chân làm cho bàn chân có hình vòm để giảm xóc cho cơ thể khi bước đi cũng như chạy nhảy.
TRIỆU CHỨNG
Viêm cân gan chân (Plantar fasciitis) thường gây đau như dao đâm, thường xảy ra với những bước đi đầu tiên của mình vào buổi sáng. Sau khi bàn chân của bạn được khởi động, nỗi đau của plantar fasciitis thường giảm, nhưng nó có thể trở lại sau một thời gian dài đứng hoặc sau khi đứng dậy từ tư thế ngồi.
Viêm cân gan chân (Plantar fasciitis) thường xảy ra đặc biệt phổ biến ở các vận động viên. Ngoài ra, những người thừa cân và những người đi giày không lót đệm có nguy cơ Viêm cân gan chân (Plantar fasciitis) cao.
Vị trí đau gót chân trong viêm cân gan chân
III. NGUYÊN NHÂN
Trong những trường hợp bình thường, cân gan (fascia plantar) chân hoạt động như một dây cung hấp thụ xóc, hỗ trợ các kiến trúc của bàn chân. Nếu áp lực đè lên dây cung đó trở nên quá lớn, nó có thể tạo ra những vết rách nhỏ trong fascia. Việc lặp lại nhiều lần thì tổn thương này có thể trở nên bị kích thích hoặc viêm, gây thoái hóa mãn tính.
IV. CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ phát triển viêm cân gan chân(plantar fasciitis) bao gồm:
- Lứa Tuổi: viêm cân gan chân(plantar fasciitis) phổ biến nhất trong độ tuổi từ 40 và 60, nữ gấp đôi nam.
- Một số loại hình thể thao: Những vận động lặp tạo rất nhiều áp lực trên gót chân và các mô kế cận – như chạy đường dài, khiêu vũ và thể dục nhịp điệu – có thể là 1 khởi đầu sớm cho viêm cân gan chân (plantar fasciitis)
- Dị tật bàn chân: Tật bàn chân bẹt (bàn chân phẳng), hay vòm bàn chân quá cao, hay cách đi đứng làm tăng áp lực trên cân gan chân.
- Béo phì: Trọng lượng dư thừa tạo áp lực trên cân gan chân.
- Nghề nghiệp: Những việc buộc phải đứng hoặc đi bộ nhiều trên bề mặt cứng, những người thường phải mang vác nặng
Bàn chân bẹt
V. BIẾN CHỨNG
Bỏ qua Viêm cân gan chân gây đau gót chân lâu ngày sẽ thành mãn tính và ảnh hưởng hoạt động thường ngày của bạn.
Nếu bạn thay đổi cách bạn đi để giảm thiểu đau plantar fasciitis, thì bạn có thể bị các vấn đề khác về chân, đầu gối, hông hay lưng…
Một số hiếm trường hợp, cân gan chân có thể bị đứt tự nhiên. Nhất là những người có tiền sử điều trị với corticosteroid tiêm.
VI. XÉT NGHIỆM VÀ CHẨN ĐOÁN
Thông thường, việc chẩn đoán viêm cân gan chân chỉ cần dựa trên khai thác bệnh sử và khám thực thể thường là đủ.
Đôi khi X-quang hoặc MRI có thể được đề nghị để loại trừ các vấn đề khác, chẳng hạn như gãy xương hoặc đau do chèn ép thần kinh.
Có khi X-quang cho thấy gai xương gót chân (heel spur). Gai gót chân (hay cựa gót chân) là do sự lắng đọng calcium tạo thành mẩu xương nhỏ nhú lên ở mặt dưới của xương gót chân. Quá trình này xảy ra trong nhiều tháng (> 6 tháng ), do sự kéo căng của cơ và dây chằng vùng chân, cân gan chân, làm rách màng bao xương gót lặp đi lặp lại. Thông thường cân gan chân bị thương tổn sẽ được chữa lành thông qua hoạt động của nguyên bào sợi trong vòng ít nhất sáu tuần. Nếu chấn thương vẫn tồn tại vượt thời gian này, nguyên bào tạo xương được huy động vào khu vực này và kết quả cuối cùng là sự vôi hóa tạo gai xương.
Trước đây, các gai xương thường được qui cho là gây đau gót chân và được phẫu thuật cắt bỏ. Nhưng, nhiều bệnh nhân bị viêm cân gan chân không có gai gót chân, và cũng rất nhiều người có gai xương gót mà không đau gót chân. Vì thế, ngày nay người ta cho rằng gai gót chân không phải là nguyên nhân gây ra các triệu chứng của viêm cân gan chân, đúng hơn, nó là hậu quả của tiến trình này; do đó, không cần điều trị hoặc loại bỏ.
VII. PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ VÀ THUỐC
Việc điều trị luôn luôn là sự phối hợp giữa thay đổi thói quen đi đứng, giảm cân, nghỉ ngơi, thuốc, và phương pháp điều trị:
- Nghỉ ngơi: là điều quan trọng để điều trị viêm cân gan chân, đặc biệt đối với cá nhân hoạt động nhiều hoặc những người có công việc đòi hỏi phải đứng.Thay đổi môn thể thao, chẳng hạn như bơi lội hoặc đi xe đạp, thay vì đi bộ hoặc chạy bộ. Tránh đi đứng quá lâu.Thay đổi cách đi đứng để giảm thiểu đau do viêm cân gan chân cũng có thể thể giảm thiểu các vấn đề của chân, đầu gối, hông hay cột sống.
- Nẹp đêm: Bác sĩ có thể khuyên bạn nên đeo nẹp kéo giãn bắp chân của bạn và vòm của bàn chân của bạn trong khi bạn ngủ. đeo nẹp từ bắp chân đến bàn chân khi ngủ (duy trì một góc 90 ° giữa cẳng và bàn chân) để cân gan chân và gân Achilles được kéo dài qua đêm.
- Dụng cụ chỉnh hình: Bác sĩ cóthể dùng các thiết bị hỗ trợ (chỉnh hình) để giúp phân phối áp lực cho đôi chân của bạn đều hơn.
- Vật lý trị liệu: Kiên trì tập luyện lâu dài và tăng cường các bài tập hoặc sử dụng các thiết bị chuyên dụng do bác sỉ hướng dẫn.
Thuốc tây y:
Mục tiêu của điều trị viêm cân gan chân là giảm đau và ngăn ngừa biến chứng. Thông dụng nhất là các loại thuốc kháng viêm giảm đau như NSAIDs và corticosteroid.
- NSAIDs: 79% bệnh nhân được điều trị thành công với NSAID.
Tác dụng phụ: đau dạ dày, tổn thương thận.
- Corticosteroid: uống hoặc tiêm trong giai đoạn cấp hoặc thay thế / phối hợp với NSAIDs.
Tác dụng phụ: đau dạ dày, hội chứng Cushing, teo da, giảm sắc tố da, teo mô mềm, nhiễm trùng, chảy máu.
Dược thảo thiên nhiên trị Đau gót chân:
HEELGARDE, Dược Thảo Toàn Chân chai số 4, được bào chế đặc biệt cho sức khỏe bàn chân, nuôi dưỡng bàn chân, chuyên giúp khả năng tự nhiên của cơ thể chống lại những chứng bệnh bàn chân như: viên can gân chân, đau thốn gót chân, xương gai gót chân, đau gót chân vào buổi sáng và chiều, đau nhức mắt cá, đau nhức ngón chân, đau nhức lòng bàn chân và đau nhức vì phù bàn chân. Đặc biệt, Heelgarde không tác dụng phụ, rất an toàn cho người cao tuổi!
Xem chi tiết tại: Support for Healthy Plantar Fasciitis
Hầu hết những người có plantar fasciitis hồi phục với phương pháp điều trị bảo tồn (phương pháp điều trị không mổ xẻ, không cắt bỏ) chỉ trong một vài tháng.
Phẫu thuật hoặc thủ tục khác:
Khi các biện pháp điều trị bảo tồn, không làm việc, bác sĩ có thể khuyên bạn nên:
Tiêm steroid vào gân để giảm đau tạm thời trong cơn cấp tính: Phương pháp này không được khuyến khích vì có thể làm suy yếu cân gan chân, và gây rách đứt gân. Tiêm không đúng cách có thể dẫn đến hoại tử và teo mô mỡ gót chân, làm giảm khả năng hấp thụ xóc của cân gót chân.
- Chỉnh hình bằng các thiết bị hỗ trợ để giúp phân phối áp lực lên chân đều hơn.
- Điều trị sóng xung kích Extracorporeal (Extracorporeal Shock-Wave Therapy: ESWT) vào vùng đau gót chân thường sử dụng cho viêm cân gan chân mãn tính mà không còn đáp ứng với điều trị bảo tồn. Nó có tác dụng kích thích sự lưu thông máu có lợi cho đáp ứng miễn dịch, làm tái tổn thương mô để kích thích lành bệnh, và giảm đau do ức chế các xung động thần kinh.
Thủ thuật này có thể gây ra những vết bầm, sưng, đau, tê hoặc ngứa ran và chưa được chứng minh là có hiệu quả kéo dài.
- Phẫu thuật tách các cân gan chân từ xương gót chân là lựa chọn cuối cùng khi thất bại với các điều trị khác. Rất ít người cần phải thực hiện phương pháp này.
Các tác dụng phụ là suy yếu kiến trúc bàn chân.
VII. BIỆN PHÁP TỰ KHẮC PHỤC:
Để giảm bớt nỗi đau của plantar fasciitis, hãy thử những lời khuyên tự chăm sóc bản thân:
- Giảm cân: để giảm thiểu sự đè ép lên cân gan chân.
- Giày có đệm hỗ trợ bàn chân: để giảm xóc, gót thấp vừa phải. Đừng đi chân đất, đặc biệt là trên các bề mặt cứng. Tránh đi giày cao gót vì mang giày cao gót trong một thời gian dài thì mô cân gan chân trở nên ngắn hơn. Cơn đau xảy ra khi kéo căng phần cân đã bị ngắn, như khi đi chân không xuống giường vào buổi sáng. Thay giày đã mòn khi không còn tác dụng hỗ trợ và nâng đỡ đôi chân, chọn giày phù hợp. Nên thay giày mới sau khi đi được khoảng 250-500 dặm (400-800 km) để duy trì đệm giày tối ưu. Nên có vài đôi giày để luân phiên thay đổi hàng ngày.
- Chườm đá. hoặc massage đá trên vùng đau 15-20 phút, ba hoặc bốn lần một ngày hoặc sau khi hoạt động.Thường xuyên massage đá có thể giúp giảm đau và viêm.
Các động tác làm kéo dài cân gan chân và gân Achilles: tăng cường cơ bắp cẳng chân để ổn định cổ chân và gót chân, phòng ngừa viêm cân gan chân: Giữ trong ít nhất 30 giây và lặp lại 2-3 lần một ngày.
Hình bên trái: Đứng như hình, chân sau thẳng và gót chân chạm đất. Di chuyển hông về phía trước cho đến khi cảm thấy căng ở bắp chân. Đổi chân và lặp lại.
Hình trên bên phải: Khi ngồi, nắm bắt các ngón chân và nhẹ nhàng kéo về phía lưng bàn chân cho đến khi cảm thấy căng bàn chân.
Hình dưới bên phải: Để tăng cường cơ bàn chân, đặt một chiếc khăn trên sàn nhà, lấy ngón chân di chuyển khăn kéo nó về phía bạn. Lặp lại với chân kia.
Tham khảo:
http://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/plantar-fasciitis/basics/lifestyle-home-remedies/con-20025664
http://bshohai.blogspot.com/2015/06/viem-can-gan-chan-plantar-fasciitis.html
Zalo